W dobie rosnącej liczby regulacji dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML), każda instytucja obowiązana, w tym biura rachunkowe, kantory, firmy leasingowe czy agencje nieruchomości, musi znać swoje obowiązki wobec Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF). Jednym z kluczowych elementów tych obowiązków jest zgłaszanie określonych transakcji, które mogą być powiązane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.
W tym poradniku wyjaśniamy:
- Jakie transakcje należy zgłaszać do GIIF?
- W jakich terminach?
- Jak poprawnie przeprowadzić zgłoszenie?
Kim jest GIIF i jakie ma uprawnienia?
GIIF, czyli Generalny Inspektor Informacji Finansowej, jest centralnym organem odpowiedzialnym za przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w Polsce. GIIF monitoruje przepływy finansowe i analizuje zgłoszenia od instytucji obowiązanych, aby wykrywać potencjalnie nielegalne działania.
Jakie transakcje podlegają zgłoszeniu do GIIF?
- Transakcje ponadprogowe (obligatoryjne zgłoszenie)
Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, każda instytucja obowiązana ma obowiązek zgłosić transakcję przekraczającą równowartość 15 000 euro (w gotówce lub innej formie), bez względu na to, czy jest to pojedyncza operacja, czy kilka powiązanych transakcji.
Przykłady transakcji ponadprogowych:
- Wpłata gotówkowa na rachunek bankowy powyżej 15 000 euro.
- Wymiana walut w kantorze powyżej 15 000 euro.
- Zakup nieruchomości opłacony gotówką przekraczającą próg.
Transakcje te muszą być zgłoszone nie później niż w ciągu 7 dni roboczych od ich przeprowadzenia.
- Transakcje podejrzane (bez względu na kwotę)
Każda transakcja, bez względu na jej wartość, która wzbudza podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, musi zostać zgłoszona do GIIF natychmiast, przed jej realizacją (jeśli jest to możliwe). Jeśli zgłoszenie przed transakcją nie jest możliwe (np. przy natychmiastowej realizacji), należy to zrobić niezwłocznie po jej przeprowadzeniu.
Przykłady transakcji podejrzanych:
- Klient unika przedstawienia dokumentów tożsamości lub beneficjenta rzeczywistego.
- Wysokie transakcje gotówkowe od klientów z krajów wysokiego ryzyka.
- Nietypowe zachowanie klienta, np. brak zainteresowania kursem walutowym przy dużej wymianie gotówki.
Tomasz Gzela podkreśla: „Procedura to są środki bezpieczeństwa finansowego, a środki bezpieczeństwa finansowego to identyfikacja klienta i konfrontacja tej wiedzy z ryzykami z tym związanymi”.
- Transakcje dewizowe (prawo dewizowe)
W świetle prawa dewizowego, zgłoszeniu podlegają również operacje związane z przywozem lub wywozem środków płatniczych przekraczających 10 000 euro spoza strefy Schengen. W praktyce niektóre instytucje decydują się na uruchomienie procedur AML już od tej kwoty, nawet w przypadku transakcji wymiany walut w kantorach.
Przykład:
- Klient przywozi gotówkę powyżej 10 000 euro spoza Unii Europejskiej i dokonuje jej wymiany w kantorze.
Terminy zgłoszeń do GIIF
- Transakcje ponadprogowe: maksymalnie 7 dni roboczych od dnia ich przeprowadzenia.
- Transakcje podejrzane: niezwłocznie, najlepiej przed realizacją transakcji (jeśli to możliwe).
Jak zgłaszać transakcje do GIIF?
- Elektronicznie – poprzez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC).
- Zgłoszenia muszą zawierać:
- dane klienta (imię, nazwisko, PESEL, NIP, adres, beneficjenta rzeczywistego),
- opis transakcji (rodzaj, kwota, waluta, data, miejsce),
- uzasadnienie podejrzenia (dla transakcji podejrzanych).
Kary za brak zgłoszeń do GIIF
Za niewywiązywanie się z obowiązku zgłoszeń do GIIF grożą wysokie sankcje administracyjne – nawet do 5 mln euro lub 10% obrotu rocznego firmy. W praktyce GIIF stosuje kary proporcjonalne do stopnia naruszenia i wielkości instytucji obowiązanej.
Podsumowanie
Każda instytucja obowiązana, która podlega ustawie AML, ma obowiązek zgłaszania zarówno transakcji ponadprogowych, jak i podejrzanych do GIIF. Prawidłowa identyfikacja transakcji, ich raportowanie oraz dokumentowanie to fundament skutecznego systemu AML. Zaniedbania w tym zakresie mogą skutkować dotkliwymi sankcjami finansowymi i ryzykiem reputacyjnym.
Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoja firma działa zgodnie z przepisami AML, zapisz się na profesjonalne szkolenie AML i zadbaj o poprawność procedur w swojej organizacji.