Pranie brudnych pieniędzy – co grozi za nie przestrzeganie procedur?
Czym są tzw. „brudne pieniądze”? Co oznacza AML? Kto jest zobowiązany do wdrożenia procedur przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy? Jakie są kary za brak wdrożenia rozwiązań i stosownych szkoleń w tym zakresie? Czym jest Centralny Rejestr Beneficjentów Bezpośrednich? To pytania, na które odpowiemy w poniższym artykule.
„Brudne pieniądze”, czyli jakie?
Czym są „brudne pieniądze” i na czym polega procedura ich prania. Dlaczego jest to takie ważne aby temu przeciwdziałać oraz jakie przepisy regulują te kwestie. Problematyka ta ma charakter ponadnarodowy, a przestępstwa związane z tym procederem są niezwykle silnie piętnowane przez wszystkie kraje zachodnie. Dzieje się tak z uwagi na wielkie zagrożenie jakie płynie z tego czynu. Jednakże na początku należy wyjaśnić, czym są brudne pieniądze. Definicja tego słowa wbrew pozorom nie jest taka oczywista, bowiem w języku potocznym często myli się je z pieniędzmi pochodzącymi z tzw. szarej strefy, czyli takiej działalności, która celowo unika opodatkowania. Tymczasem brudne pieniądze, to środki pieniężne pochodzące z przestępstwa. To znaczy, co do zasady, pochodzące z usług lub sprzedaży towarów, które nie podlegają w ogóle obrotowi, takimi jak: handel narkotykami, ludźmi, materiałami wybuchowymi, bronią oraz wieloma innymi rodzajami czynów zdefiniowanych przez kodeks karny.
Anti Money Laundering
AML, czyli procedura przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy w polskim prawie regulowana jest w ustawie z 1 marca 2018 roku „o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu”. Ustawa ta zastąpiła stare prawo z 2000 roku. Obecne przepisy są spójne z prawem europejskim i mocniej odpowiadają nowej rzeczywistości, bowiem przestępcy, którzy parają się praniem brudnych pieniędzy są coraz bardziej pomysłowi i coraz chętniej i kreatywniej korzystają z nowych technologii.
Kto jest zobligowany do przestrzegania AML?
Wykaz instytucji obowiązanych do przestrzegania AML jest długi, przede wszystkim dotyczy on wszelkich podmiotów finansowych: banków, ubezpieczycieli, ale także pośredników kredytowych, biur nieruchomości, dilerów samochodowych, prawników i pozostałych instytucji, które przyjmują zapłatę lub pośredniczą w transakcjach powyżej 15 000 euro, ze szczególnym uwzględnieniem transakcji powyżej 10 000 europ gotówką lub zakładów hazardowych powyżej 2000 euro. Przy czym nie ma znaczenia tutaj formalne ujęcie transakcji, a faktyczna wartość obrotu.
Natomiast skrót MLRO, ang. Money Laundering Reporting Officer odnosi się do osoby wyznaczonej do wdrożenia procedury AML i odpowiedzialnej za jej właściwe stosowanie
w instytucji.
ZAPISZ SIĘ NA BEZPŁATNY WEBINAR I DOWIEDZ SIĘ JAK UNIKNĄĆ KAR!
ZAPISZ SIĘ POD LINKIEM – https://platforma.edumeo.pl/amlwebinar/
Obowiązki nałożone przez ustawę na instytucje obowiązane
Lista obowiązków jest długa, przede wszystkim najważniejsze jest wytypowanie osoby odpowiedzialnej za wdrożenie procedury i odpowiednie przeszkolenie zarówno jej, jak
i pracowników obsługujących bezpośrednio klienta.
Czynności, które musi podjąć podmiot obowiązany dotyczą przede wszystkim:1. Identyfikacji i ocen ryzyka prania brudnych pieniędzy,
2. Wdrożenia i stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
3. Gromadzenia i przekazywania informacji,
4. Współdziałania z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej,
5. Uruchomienia i stosowania środków o charakterze organizacyjnym,
6. Dobrowolne poddanie się kontroli pod kątem AML.
Kary i sankcje za brak procedur przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy w organizacji
Wdrożenie procedur powinno wynikać z przeświadczenia, że AML jest dobrym rozwiązaniem, obowiązującym w trosce o dobro obywateli, jednakże aby wyegzekwować prawidłowe stosowanie tychże procedur, prawo przewiduje system kar i sankcji. Są to sankcje pieniężne, kary administracyjne oraz sankcje karne.
Poniższy katalog odnosi się zarówno do instytucji obowiązanych, jak i do poszczególnych osób, to znaczy:
– członków zarządów, którzy są odpowiedzialni za wdrożenie i stosowanie AML,
– pracowników wyższego szczebla oraz pracowników MLRO, którzy mają odpowiadać za prawidłowe wykonywanie procedur wdrożonych w ramach prewencji.
Sankcje pieniężne za brak przestrzegania AML
Kary pieniężne stanowią zdecydowanie jeden z najmocniejszych czynników determinujących skrupulatność w przestrzeganiu procedury przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy. Ich wysokość jest jednak uzależniona od kilku przesłanek.
Po pierwsze, ze szczególnie rygorystycznym traktowaniem w zakresie przestrzegania procedury AML muszą liczyć się takie instytucje, jak: banki, kasy oszczędnościowe, pośrednicy ubezpieczeniowi, fundusze powiernicze i inwestycyjne, instytucje pożyczkowe, a także podmioty oferujące usługę depozytu. Jeżeli można ustalić stratę wynikającą z nieprzestrzegania procedury AML przez instytucję, to w takim przypadku kara finansowa nie może przekraczać dwukrotności tej sumy. Jeżeli kwota jest niemożliwa do ustalenia, wówczas kara pieniężna może osiągnąć nawet 1 milion euro!
W przypadku, gdy podmiotem obowiązanym jest osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, wówczas kara nie może przekroczyć 20 858 500 zł. Osoba nieposiadająca osobowości prawnej, tak zwana ułomna osoba prawna, może zostać poddana karze pieniężnej do 5 mln euro. Dodatkowa kara może zostać nałożona na osobę bezpośrednio obowiązaną – do 1 mln euro. Odpowiedzialność ta dotyczy zaniedbań i uchybień w zakresie braku opracowania procedur i ich stosowania, a przede wszystkim braku systemu raportowania i nieinformowania o zagrożeniu Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.
Sankcje karne
Przede wszystkim należy podkreślić, że sankcjami tego rodzaju mogą być objęte wyłącznie osoby fizyczne, którym sąd powszechny udowodni bezpośrednią winę umyślną lub nieumyślną. Katalog kar jest umiejscowiony zarówno w Kodeksie Karnym z 1997 roku jak i w ustawie o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wysokość kary będzie zależna od wielu czynników, jednak co do zasady, za złamanie ustawy grozi kara grzywny, kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat pięciu. Natomiast Kodeks Karny przewiduje za przestępstwo prania pieniędzy i finansowania terroryzmu karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 12.
Sankcje administracyjne
Kary administracyjne są najmniej groźne, jednak i one motywują do przestrzegania procedury AML. A są to:
1. Nakaz zaprzestania przez podmiot obowiązany do określonych czynności w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy,
2. Wykreślenie podmiotu z rejestru działalności regulowanej lub cofnięcie zezwolenia albo koncesji na prowadzenie takowej,
3. Kara pieniężna,
4. Wydanie zakazu pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym osobie odpowiedzialnej za naruszenia procedury AML,
5. Publikacja informacji o podmiocie obowiązanym i przedmiocie naruszenia procedury AML w Biuletynie Informacji Publicznej.
Kary za brak wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to system teleinformatyczny, który wpisuje się w działania prewencyjne podejmowane przez Polskę w ramach przeciwdziałania prania pieniędzy i najnowszej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady.
Szacuje się, że ok. 1 % PKB w Polsce, to pieniądze „wyprane”, w skali światowej może to być nawet 5% PKB – wg danych Biura Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości.
Do 13 kwietnia 2020 roku w Rejestrze miały znajdować się wszystkie spółki prawa handlowego istniejące w tym momencie (spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, akcyjne i proste akcyjne – te ostatnie w momencie wejścia w życie przepisów o nich w 2021 roku). Natomiast nowe podmioty są zobligowane do wpisu w ciągu siedmiu dni od dnia rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wyłączone z tego obowiązku są tylko spółki akcyjne, które są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych, wynika to z przepisów szczególnych. W CBRD są zamieszczone informacje o osobach upoważnionych do reprezentacji danego podmiotu. Kara za brak wpisu lub jego aktualizacji może wynieść aż milion złotych.
Podsumowując, należy stwierdzić, że wdrażanie procedury AML w podmiotach i instytucjach finansowych ma praktyczny wymiar, a jego celem nadrzędnym jest ograniczenie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej nie tylko w Polsce, ale także i na świecie, ponieważ kapitał, jakie by nie były jego źródła, nie zna granic.
Źródła:
1. W. Kapica, Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, 2020.
2. M. Kozłowski, Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych, Komentarz praktyczny, LEX, 2019.
3. W. Filipkowski, W. E. Pływaczewski, Standardy przeciwdziałania procederowi prania pieniędzy, Państwo i Prawo, nr 10/2007.