Kto musi mieć schematy podatkowe? Co to jest MDR? Na czym polega obowiązek raportowania MDR? Jakie są kary za niewdrożenie procedury MDR?
Co to jest MDR?
MDR (ang. Mandatory Disclosure Rules), czyli schemat podatkowy, to bardzo młoda instytucja w polskim prawie podatkowym. Jej implementacja do krajowego systemu prawnego jest odpowiedzią na Dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z 25 maja 2018 roku zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych.
Schemat podatkowy, to pojęcie niesłychanie szerokie i złożone, oznacza ono bowiem w myśl przepisów Ordynacji podatkowej (O.p.): uzgodnienie będące czynnością lub zespołem powiązanych ze sobą czynności, w których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego – art. 86a. § 1 pkt. 10 O.p.
Elementem permanentnie związanym z definicją schematu podatkowego jest: kryterium głównej korzyści oraz ogólnej cechy rozpoznawczej – art. 86a § 1 pkt. 10 lit. a O.p.
Dla przypomnienia i dalszych rozważań należy zauważyć, że korzyścią podatkową jest:
- niepowstanie zobowiązania podatkowego,
- odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego,
- obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego,
- powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
- powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku,
- zawyżenie kwoty zwrotu podatku,
- zawyżenie kwoty nadpłaty,
- brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on
z niepowstania zobowiązania podatkowego, odsunięcia w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenia jego wysokości, - podwyższenie kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym
w rozumieniu przepisów ustawy O podatku od towarów i usług z 2004 roku do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, - niepowstanie obowiązku lub odsunięcie w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, w tym informacji
o schematach podatkowych.
Możemy mówić o spełnieniu kryterium głównej korzyści kiedy łącznie wystąpią trzy następujące przesłanki:
1. z wybranym sposobem postępowania podatnika będzie się wiązać uzyskanie korzyści podatkowej,
2. korzyść podatkowa będzie stanowiła dla podatnika główną albo bardzo istotną przesłankę jego decyzji o wdrożeniu uzgodnienia,
3. Będzie istniała także inna droga postępowania, która poprowadzi do takich samych skutków biznesowych, przy jednoczesnym braku korzyści podatkowych.
Upraszczając tę bądź, co bądź skomplikowaną definicję MDRu, należy uznać, że pod pojęciem schemat podatkowy rozumiemy informację przekazywaną do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o planowanych działaniach, które mogą się przyczynić do uniknięcia opodatkowania.
Jakie są typy schematów podatkowych (MDR)?
Przepisy Ordynacji podatkowej normują trzy typy MDR – art. 86 a § 1 pkt. 10-12:
- Schematy podatkowe,
- Schematy podatkowe standaryzowane,
- Schematy podatkowe transgraniczne.
Kto jest zobowiązany do wdrożenia schematu podatkowego?
Krąg podmiotów zobowiązanych do wdrożenia MDR okazał się być bardzo szerokim. Przepisy O.p. jasno ustaliły, że obligatoryjność wdrożenia co do zasady spoczywa na promotorach, korzystających i wspomagających. Najpierw więc ustalmy, kto jest kim.
Korzystający, wspomagający a promotor.
Art. 86 a pkt 3 O.p. definiuje korzystającego jako:
„osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której udostępniane jest lub u której wdrażane jest uzgodnienie, lub która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia lub dokonała czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia(…)”.
Art. 86 a § 1 pkt 8 O.p. zawiera następującą definicję promotora, jako:
„osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w szczególności doradcę podatkowego, adwokata, radcę prawnego, pracownika banku lub innej instytucji finansowej doradzającego klientom, również w przypadku gdy podmiot ten nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu na terytorium kraju, która opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża uzgodnienie lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia (…)”.
Innymi słowy promotorem nazwiemy osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w szczególności:
- doradcę podatkowego,
- adwokata,
- radcę prawnego,
- pracownika banku lub innej instytucji finansowej doradzającego klientom,
która opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża uzgodnienie lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia.
Pełniącym rolę promotora jest osoba, która w zakresie wykonywanych czynności:
- opracowuje uzgodnienie,
- oferuje uzgodnienie,
- udostępnia opracowane uzgodnienie,
- wdraża opracowane uzgodnienie lub
- zarządza wdrażaniem uzgodnienia.
Definicję wspomagającego wyjaśnia art. 86a § 1 pkt 18 O.p. jako:
„osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w szczególności biegłego rewidenta, notariusza, osobę świadczącą usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub dyrektora finansowego, bank lub inną instytucję finansową, a także ich pracownika, która przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęła się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia.”
Rozumiemy przez to osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, przede wszystkim:
- biegłego rewidenta,
- notariusza,
- osobę świadczącą usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub
- dyrektora finansowego, bank lub inną instytucję finansową,
- a także ich pracownika,
który podjął się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia.
Wdrożenie procedury MDR
Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują explicite procedury wdrożeniowej, oznacza, to, że podmiot, który spełni przesłanki i stanie się zobowiązany, a nie zastosuje się do przepisów będzie niejako automatycznie podlegał sankcjom.
Co to jest raportowanie MDR?
Obowiązek raportowania, czyli przekazywania informacji o schematach podatkowych do Szefa KAS jest obowiązkiem sprawozdawczym. Należy mocno podkreślić, że dotyczy on wszystkich podatków bezpośrednich, jak i pośrednich, poza cłem.
Przedsiębiorstwa, których:
- przychody lub koszty albo wartość aktywów w rozumieniu przepisów
o rachunkowości przekraczają w poprzednim lub bieżącym roku podatkowym, równowartości 10 mln euro,
lub
- jeżeli udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 mln euro,
lub
- jeżeli korzystający jest podmiotem powiązanym (art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych)
przy jednocześnie występującej przesłance korzyści podatkowej wynikającej z zastosowania schematu, mają obowiązek raportowania do Szefa KAS.
Terminy raportowania schematów podatkowych
Promotor przekazuje informacje o schemacie podatkowym w terminie 30 dni (art. 86b O.p.):
- od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego.
- od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego, lub
- od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego
w zależności od tego, które z tych wyżej wymienionych zdarzeń nastąpi wcześniej.
Korzystający przekazuje informacje o schemacie podatkowym w terminie 30 dni (art. 86c O.p.):
- od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego,
- od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego, lub
- od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego
w zależności od tego, które z tych wyżej wymienionych zdarzeń nastąpi wcześniej.
Wspomagający przekazuje informacje o schemacie podatkowym w terminie 30 dni (art. 86d O.p.):
- w terminie 5 dni roboczych od dnia, w którym powziął lub powinien powziąć wątpliwości, że uzgodnienie może stanowić schemat podatkowy,
- w terminie 30 dni po dniu, w którym udzielił bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia schematu podatkowego.
Jakie kary przewiduje Ordynacja podatkowa za niedopełnienie obowiązków w dotyczących schematów podatkowych?
Sankcje administracyjne
Kary, jakie Ordynacja podatkowa przewiduje w przypadku niewdrożenia procedur MDR mają charakter administracyjnych kar pieniężnych.
Za niewdrożenie wewnętrznych procedur MDR kara wynosi do 2 mln zł.
Kara może urosnąć aż do 10 mln zł, w przypadku kiedy to podmiot zobowiązany nie wdroży wewnętrznej procedury MDR, a promotor (osoba fizyczna zatrudniona lub otrzymująca wynagrodzenie) naruszy obowiązki z raportowania schematów podatkowych.
Co do zasady administracyjna kara pieniężna nie dotyczy osób fizycznych.
Sankcje wynikające z Kodeksu karnego skarbowego
Art. 80f KKS reguluje odpowiedzialność osób fizycznych za z naruszenie obowiązków związanych z przekazywaniem informacji dotyczących schematów podatkowych. Zamknięty katalog czynów zabronionych obejmuje:
- nieprzekazanie albo przekazanie po terminie informacji o schemacie podatkowym właściwemu organowi
- nieprzekazanie danych dotyczących podmiotów, którym udostępniono standaryzowany schemat podatkowy właściwemu organowi albo przekazanie po terminie
- niewywiązanie się przez korzystającego z obowiązku złożenia informacji o zastosowaniu schematu podatkowego (MDR-3)
- niepoinformowanie albo poinformowanie po terminie podmiotu zobowiązanego do zaraportowania schematu o tym obowiązku
- nieprzekazanie podmiotowi obowiązanemu do przekazania informacji o schemacie podatkowym danych do tego niezbędnych
- niepoinformowanie pisemnie podmiotów obowiązanych do przekazania informacji o schemacie podatkowym, o tym, że nie przekaże informacji o schemacie podatkowym albo zrobienie tego po terminie
- niewystąpienie do podmiotu zlecającego czynności z odrębnym pismem o przekazanie mu pisemnego oświadczenia, że uzgodnienie nie stanowi schematu podatkowego albo zrobienie tego po terminie.
Wyżej wskazane czyny są zagrożone karą grzywny w maksymalnej wysokości do 720 stawek dziennych (do 24,9 mln zł/ 2020 rok).
Karą do 240 stawek dziennych (8,3 mln zł/2020 r.) zagrożone jest posługiwanie się unieważnionym NSP, czyli numerem schematu podatkowego.
Pozostałe czyny mniejszej wagi są zagrożone karą grzywny za wykroczenie skarbowe od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie do 52 tys. zł/2020 r.
Jak uchronić się przed sankcjami za MDR?
Dobrym rozwiązaniem, aby zminimalizować ryzyko bycia poddanym sankcjom z tytułu nieprzestrzegania procedur MDR jest ich wdrożenie, nawet w przypadku, gdy brak normalnych przesłanek. To tzw. ucieczka do przodu, która umożliwi przedsiębiorcy wdrożenie procedur MDR sprawniej i spokojniej.
Źródła:
- Mariański, A. Michalak, Wprowadzenie obowiązku raportowania schematów podatkowych. Analiza prawno-konstytucyjna, „Przegląd Podatkowy”, nr 8, 2020.
- Jagura, B. Makowicz, Systemy zarządzania zgodnością. Compliance w praktyce, Warszawa, 2020.
- Moczydłowska, Profesjonaliści o podatkach, „Przegląd podatkowy”, nr 12, 2018.