Fundusze Europejskie 2021 – 2027

Co czeka Polskę w nowej perspektywie finansowania? Ile otrzyma nasz kraj z Unii Europejskiej? Na co będą mogły być przeznaczone unijne pieniądze? Kto zyska najwięcej, a kto straci? Co zawiera Krajowy Plan Odbudowy?

Odpowiadamy na te i wiele innych pytań związanych z najnowszą perspektywą finansową. Jeżeli jesteś przedsiębiorcą, to nie możesz nie wiedzieć, co czeka nas w przyszłości pod względem unijnych funduszy.

Polska przystąpiła do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Od tamtej pory do końca 2020 roku w ramach wszelkiego wsparcia z Unii Europejskiej do Polski trafiło około 190 mld euro (część to również dopłaty dla rolników).

Obecna perspektywa finansowa funduszy unijnych z lat 2014-2020 kończy się. Natomiast alokacja środków finansowych dla Polski w perspektywie 2021-2027 wypada wcale dobrze. Polska w ramach funduszy europejskich w najbliższych latach otrzyma około 170 mld zł. To potężny zastrzyk gotówki, który jest bardzo potrzebny dla dalszego rozwoju kraju i wsparcia gospodarki po kryzysie związanym z pandemią COVID-19 i lockdownem. Na samym początku należy zastrzec, że chociaż perspektywa nazwana jest 2021-2027, to środki finansowe będą uruchomione dopiero w 2022 roku, najpewniej w III lub IV kwartale. Natomiast w I kwartale poznamy rozłożenie tych funduszy.

Fundusze europejskie, czyli co to jest?

Środki pieniężne, jakie przekazuje Polsce Unia Europejskie są formułowane w ramach różnego rodzaju instrumentów:

• Polityka spójności – dwa fundusze (Europejski Fundusz Spójności oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego),
• Fundusz na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji,
• Europejski Fundusz Morski i Rybacki,
• Krajowy Plan Obudowy,
• Wspólna Polityka Rolna – dotacje bezpośrednie,
• Wspólna Polityka Rolna – rozwój obszarów wiejskich,
• REACT EU.

Najwięcej środków z przewidzianych 170 mld zł przeznaczonych jest na politykę spójności, bo aż 72% .

Szkolenia, wsparcie przedsiębiorców są finansowane z Europejskiego Funduszu Spójności.

Natomiast REACT EU to instrument, który zawiera dodatkowe środki alokowane po oszacowaniu potrzeb na odbudowę i wsparcie gospodarki po kryzysie COVID-19. Zawiera on proste i szybkie instrumenty bezzwrotne. Jest to instrument pomostowy pomiędzy finansowaniem w perspektywie 2014-2020 a 2021-2027, a poziom dofinansowania w ramach REACT EU wynosi do 100%.

W nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 znajduje się kilka modyfikacji, przede wszystkim:

• Wyższe poziomy dofinansowania,
• Utrzymanie zasady n+3 , czyli możliwość rozliczania projektu do 2030 roku,
• Pełna kwalifikowalność podatku VAT w projektach poniżej wartości 5 mln euro.

Główne uwarunkowania nowej perspektywy finansowej

Nowa perspektywa finansowa opiera się o nowe cele, czyli priorytety, takie jak: priorytety wynikające z Europejskiego Zielonego Ładu, z Agendy Cyfrowej, konsekwencji COVID-19 oraz uwarunkowań wynikających z krajowych dokumentów strategicznych.

Środowisko, zielona energia jest zasadniczym celem wydawania funduszy europejskich. Kolejnym bardzo ważnym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa cyfrowego – to nowość, która polega na nie tylko zinformatyzowaniu społeczeństwa, ale również zapewnieniu mu bezpieczeństwa i jest to niezwykle ważne zadanie.

Dla Unii Europejskiej zwalczanie skutków wirusa COVID-19 nie tylko pod względem medycznym, ale przede wszystkim społecznym i gospodarczym jest istotne.

Dodać należy, że spożytkowanie funduszy europejskich powinno odbywać zgodnie ze strategią rozwoju poszczególnych regionów Wspólnoty (tzw. inteligentne specjalizacje regionalne).

Krajowy Plan Odbudowy

Krajowy Plan odbudowy opiera się na kilku zasadniczych podstawach, takich jak mechanizm rozliczania projektów na zasadzie kamieni milowych – co pół roku; systemie kontroli stworzonym przez państwo członkowskie; udzielaniu pomocy publicznej, jak w przypadku innych funduszy; powiązaniu reform z inwestycjami, bez konieczności wnoszenia wkładu własnego; projekty powinny wpisywać się w 7 Europejskich Inicjatyw Flagowych i 6 Filarów; powinny być realizowane zgodnie z zasadą „do no sagnificient harm (DNSH)”.

7 Obszarów Flagowych

Siedem tematycznych obszarów flagowych odnosi się do takich zagadnień jak: rozwój czystych technologii i odnawialnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej budynków, rozwój usług szerokopasmowych, rozwój nowoczesnych procesów oraz zdolność przetwarzania danych przemysłowych w chmurze, rozwój zrównoważonego transportu oraz budowanie stacji ładowania,  rozwój umiejętności cyfrowych i szkolenia zawodowego, cyfryzacja administracji publicznej i usług publicznych.

W ramach Krajowego Planu Odbudowy do Polski będzie alokowane niemal 50 mld. Część grantowa, to 24 mld euro wypłacone w dwóch transzach oraz część pożyczkowa (34,2 mld euro.

Podział środków grantowych odbywa się na pięciu płaszczyznach:

• Zielona energia i zmniejszenie energochłonności,
• Zielona, inteligentna mobilność,
• Konkurencyjność przedsiębiorstw,
• Efektywność i jakość systemu ochrony zdrowia,
• Transformacja cyfrowa.

W Krajowym Planie Odbudowy poziom dofinansowania ma wynieść 100%.

Jaki jest poziom dofinansowania z funduszy europejskich w poszczególnych regionach Polski?

Dofinansowanie  w ramach Polityki Spójności różni się w zależności od regionu wnioskodawcy. Najniższe jest w regionie metropolitalnym Warszawy – wynosi 50%. Niebawem podobnie zostaną wyłączone regiony Poznania i Wrocławia, ponieważ również stają się najbardziej rozwinięte. Należy jednak zastrzec, że mikro- i mali przedsiębiorcy mają podniesiony poziom dofinansowania do 70%, a średni do 60%. Poza tym, dofinansowanie na poziomie stałym – 70% dotyczy Wielkopolski i Dolnego Śląska. W pozostałych częściach kraju występuje ono na poziomie 85%.

W jakiej formie można skorzystać z funduszy europejskich?

Pomoc w ramach funduszy europejskich ma dwie postacie:

• dotacji
• i pomocy zwrotnej.

Dotacja, to podstawowa, celowa forma wsparcia i co do zasady jest bezzwrotna. Natomiast pomoc zwrotna może przyjąć różne postacie i jest przeznaczona dla projektów, które generują zwrot z inwestycji. Jest przeznaczona dla przedsięwzięć z zakresu energetyki, innowacji oraz wybranych projektach z obszaru środowiska i transportu.

Cele Polityki Spójności

Poszczególne cele dzielą się na obszary wsparcia i tak:

I – Inteligentna i konkurencyjna Europa

• Biznes, Rozwój, Innowacje;
• Instytucje Otoczenia Biznesu;
• Start-upy, inkubatory przedsiębiorczości;
• Internacjonalizacja;
• Cyfryzacja;
• Rozwój kompetencji;
• Rozwój terenów inwestycyjnych.

II – Bezemisyjna i przyjazna dla środowiska Europa

• Efektywność energetyczna (termomdernizacja, budowa i modernizacja systemów ciepłowniczych i chłodzących);
• Produkcja energii z odnawialnych źródeł energii;
• Gospodarka wodno-ściekowa;
• Gospodarka o obiegu zamkniętym;
• Mobilność miejska.

III – Lepiej połączona Europa

• Rozwój sieci TEN-T;
• Rozwój mobilności poza siecią TEN-T.

IV – Europa o silniejszym wymiarze społecznym

• Edukacja;
• Integracja społeczna;
• Zdrowie;
• Kultura i turystyka.

V – Europa bliżej obywateli

Inwestycje realizowane w ramach tego celu muszą wynikać ze strategii terytorialnych
i lokalnych strategii rozwoju

Podsumowując – w nowej perspektywie 2021-2027 Fundusze Europejskie dla Polski będą największe od początku członkostwa naszego kraju. Wiele wskazuje na to, że środki zostaną uruchomione już w III lub IV kwartale 2022 roku.